Wat zijn de complicaties van diabetes?

Diabetes kan leiden tot complicaties die heel wat delen van het lichaam aantasten, waaronder de hersenen, de ogen, het hart, de nieren en de zenuwen. Diabetescomplicaties kunnen lang (chronisch) of kort (acuut) duren.

Langdurige complicaties doen zich voor wanneer de bloedglucose slecht onder controle gehouden wordt en gedurende langere tijd hoog blijft. De bloedsuikerspiegel zo normaal mogelijk houden in combinatie met regelmatige controles en bloedonderzoeken kan de complicaties van diabetes helpen vertragen of voorkomen. Complicaties omvatten:

Oogziekte

Veel mensen met diabetes ontwikkelen in bepaalde mate oogziekte (retinopathie), veroorzaakt door schade aan de bloedvaten die het netvlies voeden door een hoge bloedsuikerspiegel over een langere periode. Dit kan het gezichtsvermogen beschadigen of blindheid veroorzaken. Diabetische oogziekte kan tamelijk vergevorderd zijn voordat ze het gezichtsvermogen aantast, daarom is het belangrijk dat mensen met diabetes hun ogen regelmatig laten testen. Bij een vroege diagnose kan behandeling blindheid voorkomen.

Orale gezondheid

Mensen met diabetes lopen meer risico op het ontwikkelen van een ontsteking van het tandvlees (parodontitis) dan mensen zonder diabetes. Parodontitis kan tandbederf en verlies veroorzaken, en kan leiden tot andere complicaties zoals hartziekte. Een slecht onder controle gehouden bloedglucose kan leiden tot mondinfecties en -problemen. Een goede mondhygiëne kan de algemene glucosebeheersing helpen verbeteren, en kan tandbederf en -verlies alsook andere diabetescomplicaties voorkomen.

Hart- en vaatziekten

Hart- en vaatziekten zijn een belangrijke oorzaak van overlijden en invaliditeit bij mensen met diabetes. Deze omvatten angina pectoris (pijn of ongemak op de borst), hartaanval, beroerte, perifere aderziekte (verminderde doorbloeding naar de ledematen) en congestief hartfalen (hartzwakte die leidt tot een ophoping van vocht in de longen en de andere lichaamsweefsels). Een hoge bloeddruk, een hoog cholesterolgehalte en een hoge bloedglucosespiegel (stuk voor stuk courant bij diabetes) zijn enkele van de factoren die het risico op hart- en vaatziekten verhogen.

Nierziekte

Diabetes is één van de belangrijkste oorzaken van chronische (langdurige) nierziekte. Deze ziekte wordt veroorzaakt door schade aan kleine bloedvaten in de nieren (nefropathie genoemd), en resulteert in nieren die niet goed werken of helemaal falen. Het onder controle houden van de bloedglucosespiegel en de bloeddruk vermindert in belangrijke mate het risico op diabetische nierziekte.

Zwangerschapscomplicaties

Vrouwen met elke vorm van diabetes lopen risico op verschillende problemen tijdens de zwangerschap: hoge glucosespiegels kunnen de ontwikkeling van de foetus beïnvloeden en zorgen ervoor dat zowel de moeder als de baby risico op complicaties lopen tijdens de bevalling. Een hoge bloedglucose tijdens de zwangerschap kan leiden tot veranderingen in de foetus, waardoor deze zwaarder en groter wordt dan normaal. Dit kan leiden tot verwondingen van het kind en de moeder tijdens de bevalling, en tot een lage bloedglucose (hypoglycemie) bij de baby na de geboorte. Kinderen die in de baarmoeder worden blootgesteld aan een hoge bloedglucose, lopen ook een hoger risico om later in het leven diabetes type 2 te ontwikkelen. Een zorgvuldige monitoring van de bloedglucosespiegel tijdens de zwangerschap is zeer belangrijk; bij vrouwen met gekende diabetes voorafgaand aan de zwangerschap moet de monitoring en een goed glucosebeheer al voor de zwangerschap starten.

Zenuwbeschadiging

Zenuwbeschadiging (neuropathie) is het gevolg van langdurige hoge bloedglucosewaarden wat kan resulteren in schade aan elke zenuw in het lichaam. De meest voorkomende vorm is perifere neuropathie, wat vooral de gevoelszenuwen in de voeten aantast. Dat kan leiden tot pijn, tintelingen en verlies van gevoel. Neuropathie kan ervoor zorgen dat verwondingen onopgemerkt blijven, met zweren, ernstige infecties en in sommige gevallen amputaties als gevolg. Zenuwbeschadiging kan ook leiden tot erectiestoornissen (seksuele problemen bij mannen), evenals problemen met de spijsvertering, met urineren en met verscheidene andere functies.

Diabetische voet

Naast zenuwbeschadiging kunnen mensen met diabetes problemen krijgen met een slechte bloedsomloop in de voeten door schade aan de bloedvaten. Deze problemen verhogen het risico op zweren, infectie en amputatie. Mensen met diabetes lopen tot 20 keer meer risico op amputatie dan mensen zonder diabetes. Met een goed bloedglucosebeheer kan echter een groot deel van de amputaties worden vermeden. Wegens deze risico's is het belangrijk dat mensen met diabetes hun voeten regelmatig onderzoeken om problemen vroegtijdig te identificeren.

Kortetermijn of acute complicaties kunnen verband houden met lage of hoge bloedglucosespiegels. Voorbeelden zijn hypoglycemie en gerelateerde crises zoals epileptische aanvallen, evenals hyperglycemiegerelateerde crises, zoals diabetische ketoacidose (DKA) en hyperosmolair hyperglycemisch syndroom (HHS). Ze komen vaak plotseling voor en kunnen levensbedreigend zijn. Gelukkig kunnen ze worden voorkomen of snel worden behandeld als u en uw familie weten wat ze moeten doen en hoe.

Hypoglycemie: lage bloedsuikerspiegel

Hypoglycemie betekent een lage bloedglucose. Het wordt soms een 'hypo' genoemd en kan op elk moment van de dag of de nacht optreden. U lijdt aan hypoglycemie als uw lichaam onvoldoende glucose heeft om als energie te gebruiken, meestal als uw bloedglucosespiegel 70 mg/dl (3,9 mmol/l) of lager is.

Signalen en symptomen van lage bloedsuiker:

• plotselinge, extreme honger
• hoofdpijn
• schudden/beven
• zwakte/vermoeidheid
• koud zweet
• snelle hartslag
• angst/nervositeit
• prikkelbaarheid

Wat moet u doen als uw bloedsuikerspiegel te laag is:

• Controleer uw bloedsuiker om te bevestigen dat uw bloedsuikerspiegel 70 mg/dl of lager is.
• Pas de 15/15^*-regel toe:
  • Neem 15 gram van een snelwerkend koolhydraat dat glucose bevat, bijvoorbeeld: een klein glas vruchtensap, drie tot vier koffielepels (1 soeplepel) suiker in water, een glucosegel of glucosetabletten (kijk op het etiket voor een hoeveelheid van 15 gram).
  • Wacht 15 minuten en controleer uw bloedsuiker opnieuw.
  • Als uw bloedsuikerspiegel nog steeds laag is, ga dan verder met:
    • Alterneren van 15 gram glucose met 15 minuten wachten om uw bloedglucose te testen tot deze een aanvaardbaar niveau bereikt.
• Zorg ervoor dat u zeker de volgende maaltijd of een snack eet om een nieuwe lage bloedsuikerreactie te vermijden.
• Als de symptomen aanhouden, bel dan uw arts.

Onbehandelde hypoglycemie kan zich ontwikkelen tot veranderingen in de mentale toestand, wat in sommige gevallen extreme verwarring, verlies van bewustzijn en epileptische aanvallen veroorzaakt. Het is een goed idee om uw symptomen van hypoglycemie te kennen en om altijd klaar te zijn om ze snel te behandelen, vooral als u insuline gebruikt. Het is ook een goed idee dat uw familie en vrienden uw tekenen van een lage bloedsuikerspiegel kennen en weten hoe ze u kunnen behandelen in een noodgeval, wanneer u uzelf niet kunt behandelen. Uw professionele zorgverlener kan uw familie en vrienden aanleren hoe ze diabetesnoodgevallen kunnen behandelen en er zich op kunnen voorbereiden.

Hyperglycemie: hoge bloedsuikerspiegel

Een hoge bloedsuikerspiegel kan voorkomen als uw voeding, activiteit en medicatie niet in evenwicht zijn: te veel voeding, onvoldoende activiteit en niet voldoende medicatie. Het kan ook gebeuren wanneer u zich niet goed voelt of onder stress staat. Bij hoge bloedsuikerspiegels kunt u gevoeliger zijn voor infecties. En een infectie kan uw bloedsuikerspiegel nog meer doen stijgen.

Tekenen van hyperglycemie

Hyperglycemie of een hoge bloedsuikerspiegel is een belangrijk signaal van diabetes en daarom zijn de symptomen dezelfde als die van diabetes:

• frequent urineren
• overmatige dorst en/of honger
• droge mond
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• wazig zicht
• energietekort en extreme vermoeidheid

Wat moet u doen als u een hoge bloedsuikerspiegel hebt:

• Bel uw arts om te zien of er een verandering van medicatie nodig is.
• Controleer regelmatig uw bloedglucose.
• Drink meer water om het teveel aan suiker uit uw bloed te helpen draineren met de urine.
• Doe aan gematigde lichaamsbeweging.
• Verminder de porties van de voeding in de volgende maaltijden.

Diabetische ketoacidose (DKA) gebeurt wanneer er zich hoge niveaus van ketonen in uw bloed opbouwen. Ketonen zijn chemicaliën die worden geproduceerd wanneer er een tekort aan insuline in het lichaam is en het lichaam vet afbreekt voor energie. Dit gebeurt omdat het lichaam glucose niet kan gebruiken wanneer er weinig of geen insuline is en het wordt gedwongen om vet te verbranden. Hoge gehaltes ketonen in het bloed fungeren als een gif.

Tekenen en symptomen van deze aandoening zijn ademhalingsmoeilijkheden, snelle ademhaling of kortademigheid met een fruitig ruikende adem; misselijkheid, braken, urine- of bloedketonen en een hoge bloedglucosespiegel.

Diabetische ketoacidose is een noodsituatie die onmiddellijke aandacht vereist. Ze vereist meestal behandeling in het ziekenhuis. U moet een medisch noodnummer bellen of naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis gaan als u vermoedt dat u DKA hebt.

U kunt deze aandoening voorkomen door een eenvoudige urinetest uit te voeren, die beschikbaar is in de apotheek om te controleren op ketonen. Sport niet als uw bloedglucose hoger is dan 240 mg/dl en als er ketonen in uw urine aanwezig zijn. Vraag uw zorgverlener om verdere richtlijnen voor het meten van bloedglucose en ketonen wanneer u ketonen in uw urine hebt aangetroffen.

Hyperosmolaire hyperglykemische toestand (HHS) is een noodsituatie die meestal wordt gezien bij oudere mensen met een zeer hoge bloedglucosespiegel. Het probleem wordt typisch uitgelokt door een onderliggende ziekte, zoals longontsteking, een urineweg- of andere infectie of het niet volgen van een diabetesbehandelingsplan.

HHS veroorzaakt ernstige uitdroging en kan, indien onbehandeld, leiden tot epileptische aanvallen, coma en zelfs de dood. Andere tekenen en symptomen zijn onder andere meer urineren, extreme dorst, koorts en veranderingen in het gezichtsvermogen.

HHS is een noodaandoening die onmiddellijke aandacht vereist. U moet een medisch noodnummer bellen voor hulp of naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis gaan.

Om deze aandoening te helpen voorkomen, controleert u uw bloedglucose regelmatig, en vaker wanneer u ziek bent. Praat met uw zorgverlener over wanneer en hoe vaak u best test tijdens ziekte.

Hoe kunt u diabetescomplicaties voorkomen?

Wanneer niet goed beheerd, kan diabetes leiden tot complicaties, die acuut (van korte duur) of chronisch (langdurig) kunnen zijn.

Een goed uitgewerkt diabetesbehandelplan kan gezondheidsproblemen door prediabetes helpen voorkomen.

Deze kunnen omvatten:

• Goede controle van de bloedglucosespiegel
• Goede controle van de bloeddruk en cholesterolspiegel
• Regelmatige laboratoriumtesten, oog-, voet- en andere onderzoeken om problemen vroeg op te sporen en te behandelen
• Alles te leren over hoe u uw diabetes het best kunt beheersen, met inbegrip van:
  • Gezonde voedingskeuzes maken
  • Fysiek actief blijven
  • Medicatie nemen zoals voorgeschreven door uw arts
  • Testen van uw bloedglucose
  • Weten hoe diabetesnoodgevallen te voorkomen en te behandelen.